Nhìn những bức ảnh của người Pháp chụp hồ Hòan kiếm vào những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX chúng tôi cứ thắc mắc ống khói cao đằng sau đến Ngọc Sơn, sau tháp rùa ở đâu ?

Theo sách “ Lịch sử Thủ đô Hà Nội, Trần Huy Liệu chủ biên, chúng tôi được biết tại vị trí của Tập đoàn Điện lực Việt Nam ( EVN ) bây giời trước đây là nhà máy nhiệt điện đầu tiên ở Hà Nội.

Theo Trần Huy Liệu: tới năm 1902, thực dân Pháp mới xây dựng nhà máy điện ở bờ hồ Hoàn Kiếm với công suất 500 KW và chỉ thắp được 523 ngọn đèn cho khu phố người Âu. Ở khu phố người Việt Nam, thời kỳ này thực dân pháp tổ chức thắp 584 ngọn đèn nhưng bằng dầu hỏa ở các tuyến phố.

Năm 1913 nhà máy điện ở bờ hồ được thay máy mới nâng công suất lên 800 KW. Các đường phố đã được thay đèn dầu bằng đèn điện. 1930-1931, Công ty Điện khí Đông Dương thay thế máy móc cũ của nhà máy điện bờ hồ và xây dựng thêm nhà máy điện Yên Phụ.

Nếu chúng tôi không nhầm ngôi nhà một tầng có chiều cao bằng nhà hai tầng đang được EVN dùng làm nơi để xe đạp, xe máy hiện nay là nơi đặt máy phát điện chạy bằng than. Và theo suy luận của chúng tôi ống khói có trong các bức ảnh do người Pháp chụp là ống khói của nhà máy nhiệt điện nói trên.

Sẽ thật là tiếc nếu EVN được phép xây dựng Trung tâm tài chính thương mại điện lực Việt Nam tại đây, ngôi nhà đặt máy phát điện đó sẽ bị phá bỏ giống như ống khói đó vậy./.